Sylwek Szweda

Varius Manx – polski zespół rockowy założony w 1989 w Łodzi przez Roberta Jansona oraz braci Michała i Pawła Marciniaków.

espół został założony pod koniec roku 1989 z inicjatywy członków łódzkiej grupy muzycznej Skewer: Roberta Jansona oraz braci Pawła i Michała Marciniaków. W marcu 1990 roku, przy współpracy z muzykami: Piotrem Sobczakiem i Tomaszem Ziółkiewiczem powstała instrumentalna płyta, zatytułowana The Beginning, wydana dopiero rok później przez wytwórnię Polskie Nagrania. Album charakteryzują takie gatunki muzyczne jak muzyka ilustracyjna, jazzoraz ambient. W 1991 roku do zespołu dołączyli: Sławomir Romanowski – perkusista oraz śpiewający gitarzysta, Robert Amirian. W 1992 roku muzycy rozpoczęli prace nad nagrywaniem drugiego albumu - The New Shape, który ostatecznie został wydany w kwietniu 1993 roku dzięki wytwórni fonograficznej SPV Poland. W przeciwieństwie do pierwszego albumu, płyta została wzbogacona o partie wokalne, nagrane głównie przez Roberta Jansona. Wokalnie na płycie udzielił się również Robert Amirian, a do chórków w utworze „Memphis” gościnnie zaproszono Edytę Bartosiewicz. Oba pierwsze albumy nie odniosły jednak żadnego sukcesu.

Katarzyna Maria Stankiewicz (ur. 2 czerwca 1977 w Działdowie) – polska piosenkarka alternatywna, autorka tekstów, wokalistka zespołu Varius Manx. Zadebiutowała w programie telewizyjnym „Szansa na sukces”.

 

Orzeł to ptak, który pojawia się w formie literackiego motywu dwadzieścia osiem razy w Biblii hebrajskiej. W Księdze Hioba natrafiamy na następującą charakterystykę tego ptaka: ...orzeł (...) ma swe gniazdo na górze. Mieszka na skale i nocuje, w skalnym załomie się gnieździ, stąd sobie szuka żeru, bo jego oczy widzą daleko (Hi 39,27-30). Autorzy biblijni nawiązują do zachowania orła, ale przede wszystkim posługują się obrazami zaczerpniętymi z życia tych ptaków do wyrażenia określonych idei. Operowanie terminem „orzeł” w stosunku do ludzi wskazuje na siłę i moc, nawiązuje do młodości odznaczającej się pełnią sił (por. Ps 103,5; Iz 40,31). Wyraża wyniosłość i dumę, bo orzeł przecież gniazduje wysoko, wśród skał, i unosi się w przestworzach. W maszalu, przedstawionym w Księdze Ezechiela (17, 1-24)1 występują dwa orły o wielkich skrzydłach i bogatym upierzeniu symbolizujące dwie potęgi, babilońską i egipską. Ich rozpostarte skrzydła wy-rażają władzę i wpływy. Tymczasem w Księdze Abdiasza Edomici, lud pokrewny Izraelitom, są porównani w ich wyniosłości właśnie do orła (Ab 1,1-4; por. Jr 49,15-17).

W tekstach biblijnych widać też relację pomiędzy jednym ze sposobów ukazywania działania Boga a motywem orła. I w tym właśnie kontekście szczególnego znaczenia nabierają skrzydła. Atakujący orzeł (por. Hi 39,27-30) może obrazować Bożą karę, jak to zostało przedstawione w Księdze Habakuka (1,6-8). Chaldejczycy są w niej ukazani jako narzędzie Bożego gniewu, a porównani do pantery, wilka i właśnie do orła. Rów-nież wódz wrogiej armii zostaje postrzegany jak orzeł rozpościerający swe skrzydła: Oto się unosi jak orzeł i rozpościera swe skrzydła nad Moabem. Miasta są zdobyte, twierdze zajęte (Jr 48,38-44; por. Jr 49,20-22). To właśnie orle skrzydła dominują w ukazywaniu tego ptaka i wyrażają podwójną władzę: władzę jako panowanie oraz władzę jako opiekę. W Księdze Izajasza skrzydła orła są znakiem udzielonej człowiekowi opieki i pomocy: Ci, co zaufali Panu, odzyskują siły, otrzymują skrzydła jak orły (Iz 40,33; por. Jr 48,9). I to właśnie opieka jest wyznacznikiem relacji Boga do człowieka i do swojego ludu — relacji ujętej w symbolice orlich skrzydeł: Jak orzeł, co gniazdo swoje ożywia, nad pisklętami swoimi krąży, rozwija swe skrzydła i bierze je, na sobie samym je nosi (Pwt 32,11-12); Wyście widzieli, co uczyniłem Egiptowi, jak niosłem was na skrzydłach orlich (Wj 19,4). W obu powyższych tekstach rysuje się obraz noszenia na skrzydłach, nawiązujący do zachowania tych wspaniałych ptaków wobec swych młodych podczas nauki latania. Najwyraźniej to zachowanie orłów stało się dla Izraelitów obrazem opieki i troski Boga o nich.

A tymczasem motyw skrzydeł zaczerpnięty z symboliki orła żyje własnym życiem. Skrzydła, narzędzie Bożej opieki nad Izraelem, przewijają się często w Biblii. Motyw „Bożych skrzydeł” najczęściej pojawia się w Psalmach (Ps 17,8; Ps 36,8; Ps 57,2; Ps 61,5; Ps 63,8; Ps 91,4; por. także Rt 2,12; Ml 3,20): Okryje cię swymi piórami i schronisz się pod Jego skrzydła (Ps 91,4); chronią się w cieniu Twych skrzydeł (Ps 36,8; por. Ps 17,8; 57,2; 63,8). Boże wsparcie i opieka zostały zatem wyrażone w symbolu rozpostartych skrzydeł: chronię się pod cień Twoich skrzydeł, aż przejdzie klęska (Ps 57,2).

 

Symbole Ewangelistów: wół, lew, orzeł, człowiek, mają swoje źródło w czterech istot żyjących, o których mowa w wizji Ezechiela (1,1—14) i w apokaliptycznym widzeniu św. Jana (Ap 4,6—8). Jednakże początków i analogii do tych symboli należy szukać tysiące lat przed Chrystusem, w obrazie świata starożytnych Babilończyków. Wyobrażali oni sobie niebieską drogę, po której wędrują planety, jako ląd stały, podobny do grobli otaczającej ocean niebieski i zamieszkany przez wielkich bogów, w tę drogę wmontowany jest „zodiak”, którego najważniejszymi punktami są cztery strony świata, „mianowicie konstelacja Byka, Lwa, Orła i Człowieka (Wodnika);[Asyryjscy bogowie astralni czterech stron świata to Marduk (skrzydlaty byk), Tergal (skrzydlaty lew), Nimurta (orzeł)]. Orła wybrano w miejsce Skorpiona, który ma znaczenie negatywne. Te konstelacje gwiazd uważa się za potężne istoty boskie, strzegące czterech głównych stron świata i zarazem odpowiadające położeniu słońca w danym okresie i czterem porom roku; Byk odpowiada wiośnie. Lew — latu. Orzeł — jesieni, Człowiek zimie.
Te cztery istoty żyjące łączą w sobie symbole najwyższych sił natury i życia. Każde z trzech zwierząt ucieleśnia szczególny typ siły fizycznej: w lwie jest ona potężna, ognista i nieujarzmiona, w wole — odporna i wytrwała w orle wyraża się zwłaszcza w ostrości wzroku, a także W wysokości i szybkości lotu. Człowiek zaś, jako istota obdarzona cieszy się siłami wyższej inteligencji i mocnej, rozważnej woli. 

Cztery tajemnicze znaki wzbogaciły swe starotestamentowe znaczenie o nowy aspekt; Stały się symbolami Chrystusa, a zarazem czterech Ewangelii oraz ich autorów. Już w II w. św. Ireneusz łączy obydwie symboliczne interpretacje istot żyjących oraz wizję Ezechiela z widzeniem św. Jana. Przypisywanie tych czterech symboli czterem Ewangelistom i uzasadnienie tego związku różnie przedstawia się w pismach Ojców Kościoła. Najczęściej powtarza się w nich wół, w którym upatruje się atrybut św. Łukasza oraz symbol ofiary i kapłaństwa. O chrystologicznym wymiarze symboliki obydwu wizji pisze św. Ireneusz następująco: 

„Jakie więc było dzieło zbawienia Syna Bożego, taka sama była forma (symboliczna) zwierząt; jaka forma zwierząt, taki i charakter Ewangelii, czterokształtne zaś zwierzęta – czterokształtna i Ewangelia, i czterokształtne dzieło Chrystusa (…) Zwierzę pierwsze — powiada — podobne do lwa, charakteryzujące jego skuteczną suwerenność i królewskość. Drugie zaś podobne do cielca, co wskazuje na godność ofiarnika i kapłana. Trzecie zwierzę, mające oblicze jakby człowieka, co Jasno opisuje Jego przyjście jako człowieka. A czwarte podobne do orla latającego, co oznacza spływającą na Kościół łaskę Ducha.” [Adversus haereses III 11, 8] 

Pewien wiersz w ewangeliarzu pochodzącym z XIV w. ujmuje to zwięźle tak: 

„Te cztery zwierzęta są symbolami Chrystusa: Jest człowiekiem, bo się urodził, wołem, bo umarł złożony w ofierze; lwem, bo powstał, a orłem, bo wzniósł się do nieba. Dostatecznie tak opiszesz to, co zwierzęta te wyobrażają” 

Natomiast w Lidii odkryto blok marmuru z następującym tekstem, odnoszącym do Chrystusa:

„Jak człowiek cierpiał, jak lew zwyciężył, 
jak orzeł wzleciał, jak wół został zabity na ofiarę.” 


Podczas liturgicznego przygotowania katechumenów do przyjęcia chrztu, między innymi pouczano ich o symbolach Ewangelistów, tłumacząc je w sposób następujący:

Mateuszowi przypisywano symbol człowieka, „ponieważ rozpoczyna on swoją Ewangelię od obszernego opisu narodzenia naszego Zbawiciela i dokładnej Jego genealogii: »Rodowód Jezusa Chrystusa« (…)” 

„Symbolem Ewangelisty Marka jest lew, gdyż zaczyna on swoją relację od opisu pobytu św. Jana Chrzciciela na pustyni. Powiada mianowicie: »Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu« (…)”

„Symbolem św. Łukasza jest wół, gdyż podobnie jak wół, tak i nasz Zbawiciel Jezus Chrystus został zabity na ofiarę. Autor rozpoczyna swoją Ewangelię opowiadaniem o Janie Chrzcicielu, podarowanym rodzicom, Zachariaszowi i Elżbiecie, jeszcze w późnej starości. Bardzo słusznie przypisywano św. Łukaszowi, symbol wołu; oba rogi bowiem oznaczają Stary i Nowy Testament, a kopyta cztery Ewangelie (…).” 

„Jan podobny jest do orła, który wysoko wznosi się w górę. Powiada on bowiem: »Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga«. O Jezusie zaś mówi Dawid: »Odnawia się młodość twój, a jak orła« (Ps 103,5). To znaczy: siła młodzieńcza naszego Pana Jezusa Chrystusa, który powstał z martwych i wstąpił do nieba (…)” 

Ten przydział symboli poszczególnym Ewangelistom zachował się w postaci nie zmienionej od czasów Grzegorza Wielkiego. 


Czasami można spotkać się z innymi, mniej popularnymi tłumaczeniami:

Najczęściej Markowi, którego Ewangelia jest najprostsza i najbardziej ludzka przydzielono ostatecznie człowieka, 

Mateuszowi - lwa, gdyż widział on Jezusa jako Mesjasza, jako Lwa z pokolenia Dawida.

Odpowiednio cielec ma reprezentować Łukasza, gdyż wół jest zwierzęciem roboczym i ofiarnym, a tak właśnie przedstawia Łukasz Jezusa, jako wielkiego sługę ludzi i jako ofiarę za całą ludzkość. 

Natomiast orzeł wyobrażać ma Jana, ponieważ ze wszystkich stworzeń tylko orzeł potrafi patrzeć prosto w słońce, bez oślepienia się, a właśnie ze wszystkich pisarzy Nowego Testamentu Ewangelista Jan ma najbardziej przenikliwe spojrzenie, rozróżniające odwieczne tajemnice, odwieczne prawdy, przenikające umysł Boży. Dlatego prawdą jest, że dla wielu ludzi Ewangelia Jana jest księgą, przez którą czują się bliżej Boga i Jezusa Chrystusa, aniżeli przez jakąkolwiek inną księgę na świecie.

oraz:

Św. Marek - lew - symbolizuje on symbolizuje Chrystusa zmartwychwstałego, zwycięzcę zła i śmierci. "I mówi do mnie jeden ze Starców: Przestań płakać: Oto zwyciężył Lew z pokolenia Judy, Odrośl Dawida, tak że otworzy księgę i siedem jej pieczęci". (Ap 5, 5)

Łukasz - wół - ponieważ rozpoczyna swoją Ewangelię od opisu ofiary składanej przez Zachariasza w świątyni. Zdaniem niektórych symbol wołu odnosić należy nie do Łukasza, lecz do Jana, syna Zachariasza, choć Zachariasz i jego żona byli już bardzo podeszli w latach (byk - symbol płodności)