Grozik
"Poszło dziewczę po ziele"
(Taniec śląski - dla dzieci)
C G7 C
Poszło dziewczę po ziele, po ziele, po ziele
C G7 C
Nazbierało niewiele, niewiele, hej!
C G7
Przyszedł do niej braciszek
G7 C
Połamał jej koszyczek.
F C
Oj ty, ty, oj, ty, ty
G7 C
Za koszyczek zapłać mi.
F C
Oj ty, ty, oj, ty, ty
G7 C
Za koszyczek zapłać mi.
Grozik - tańczą czterolatki
STROJE I TAŃCE GÓRNOŚLĄSKIE
Bytomski – ubiór noszony we wschodniej, wyżynnej, wcześnie uprzemysłowionej części Górnego Śląska w okolicach takich jak Bytom, Piekary Śląskie. Strój ten nosi również nazwę „Rozbarski” od wsi Rozbark będącej dzielnicą Bytomia lub „Górzański” od gwarowej nazwy kopalni czyli „gór”. Do dziś na Górnym Śląsku są jeszcze miejsca, gdzie starsze kobiety nie rozstają się z ubiorem tradycyjnym. W ubiorze tym można dostrzec inspiracje zaczerpnięte z XIX-wiecznej mody mieszczańskiej i dworskiej, która docierała na Śląsk z Europy zachodniej i południowej. Młode dziewczęta chodziły z gołą głową, a pojedynczy opadający na plecy warkocz związywały gładko zieloną, niebieską lub wiśniową wstążką. Na pewne uroczystości zakładały galardę. Do niej przywiązywano zawiązaną w kokardę wstążkę, której końce opadały na ramiona. Mężatki nosiły chustki lub czepki. Koszule szyto z cienkich bawełnianych płócien. Spódnice szeroki (4-5m) o gładkich przodach, bokach i tyłach ułożonych w drobne zakładki. Spódnica lub kiecka posiadała zap askę o różnych wzorach. Sukienny gorset zwany „wierzcheniem” zakładano na kieckę. Ważnym elementem stanowiącym uzupełnienie stroju były wzorzyste wstążki o motywach kwiatowych i prawdziwe korale pełniące funkcje obrzędowe i magiczne. Wierzono, że chronią od uroków i wszelkich schorzeń. Strój męski: Strój męski dawniej nosili wyłącznie chłopi, właściciele gospodarstw i ich synowie, którzy byli dziedzicami. Swą formą, kolorystyką i zdobieniem przypominał mundury wojskowe z czasów pruskiego król Fryderyka Wielkiego. Strój składa się z nakrycia głowy, koszuli, kamizelki, kaftanu, płaszcza i obuwia. Okryciem głowy była kania. Zimą, szczególnie starsi bogaci gospodarze nosili okrągłe czapki-tchórzówki. Koszule szyto z białego,lnianego lub bawełnianego płótna, o kroju przyramkowym, długich wszytych w mankiet rękawach, przy szyi był niewielki wykładany kołnierzyk o prostokątnych rogach. Pod kołnierzykiem wiązano jedwabną wierzchnią część stroju, którą stanowiły: (kamizelka, kaftan (kamizela), kamizelka i płaszcz). Latem na koszulę zakładano kamizelkę a na nią kaftan, a zimą jeszcze płaszcz. Kamizelki i kaftany były długie do bioder. Przy szyi wykończone stojącym kołnierzem, po bokach miały wpuszczane kieszenie przykryte klapkami. Ich ozdobę stanowił granatowy sznurek, którym były obszywane. Płaszcz szyto z tych samych tkanin co kamizelki. Miał on podobny krój i zdobienia. Spodnie – skórzane, wełniane. Noszono je wpuszczone do butów z cholewami i były one ściśle dopasowane. Buty, czarne, skórzane na obcasie z wysoką i sztywną cholewą.
Górny Śląsk – region ten kojarzy się najczęściej z obszarem przemysłowym, tymczasem zasięg jego jest znacznie większy. Obejmuje bowiem obszar od Otmuchowa idąc od zachodu do Katowic, Pszczyny i Bielsko-Białej na wschodzie. Granicę północną wyznaczają okolice Kluczborka, południową zaś Cieszyn, Racibórz i Głuchołazy. Pod względem etnograficznym obszar to bardzo zróżnicowany. Na południu wyodrębniły się trzy grupy: góralska (Beskid Śląski), dulańska nazywana też „wałaską” (Pogórze Beskidzkie) i laska – część obszaru cieszyńskiego (pół. zach) i sąsiadujące wsie obszaru raciborskiego. W obszarze górnej Odry zamieszkuje ludność rolnicza – Raciborzanie, Zawodzianie, Golacy. Jeszcze bardziej na północ występują niegdysiejsze powiaty: lubliniecki, oleski, kluczborski. Ludność na tych terenach uległa znacznym wpływom powiatu wieluńskiego i częstochowskiego zatracając swój rodzimy folklor. Inne silnie wyodrębniające się grupy etniczne to mieszkający w środkowym pasie Górnego Śląska Górzanie zamieszkujący obszar pr zemysłowy oraz Opolanie. Ludność tego dużego regionu bardzo różni się między sobą to też wytworzyła odrębną kulturę w zakresie różnych dziedzin życia. Różne warunki geograficzne zdeterminowały kulturę na tym terenie, grupy bardziej odizolowane były mniej podatne na wpływy obce toteż do dziś widoczne są elementy własnej oryginalnej kultury ludowej. Tańce i pieśni tego regionu można podzielić na takie, które występują na całym terenie jak np.: „trojak”, „błogosławiony”, „grozik”, „nie chcę cię znać”, „ owczarek”, „waloszki śląskie” Inne natomiast jak opolski „bulger” występują tylko na bardzo małych obszarach, czasem jest to kilka sąsiadujących ze sobą wsi. Tańce Górnego Śląska to materiał przebogaty i bardzo różnorodny. Ze względu na sposób ich wykonywania można je podzielić na: tańce obrotowe w miejscu, tańce obrotowe w przestrzeni, tańce obrotowe z innymi elementami ruchowymi, tańce trójkowe i zbiorowe. Charakterystyczną ich cechą jest zabawowa forma w której występuje część wolna i szybka, bogaty rysu nek oraz synkopowane rytmy właściwe dla południowych regionów polski. Ruchy taneczne odznaczają się dużą swobodą i naturalnością. Tancerze często przekomarzają się ale zawsze robią to w sposób żartobliwy, nigdy rubaszny. Z typowych dla Beskidu Śląskiego tańców należy wymienić: „kołomajki’, ”koza”, ”kozok”, ”świniok”z form zabawowych „stołkowy” oraz popisy chłopaków tzw. zajączki. Dużym bogactwem form i rytmów charakteryzują się również tańce cieszyńskie. Zróżnicowana melodyka i rytmizacja tych tańców określa niepowtarzalność i specyfikę ich folkloru. Tańce wolne w rytmie poloneza jak „cieszyniok” czy „kajosz” przeplatają skoczne polki, równie skoczny, tańczony ze słońcem „grabowy”. Z innych tańców typowych dla tego obszaru należy wymienić takie jak: „jawornicki”, „szotmadziar” , „kowol” i bardzo charakterystyczny „mazurek”. Jeszcze inną specyfikę mają tańce zagłębiowskie dla których charakterystyczne będą rytmy oberkowe i polkowe w formie tańców wirowych przestrzennych połączonych z innymi elementami ruc howymi.
