Oifen pripitchik (En el hogar) - Subtítulos en español - Música en DelaCole.com (c-mol)
Oyfn Pripetshik - KlezRoym (h-mol)
רשימת שינדלר | אויפן פריפעטשיק (c-mol)
OYFN PRIPETCHIK (c-mol)
Ojfn Pripetchik (d-mol)
Mark Markovich Warshavsky (+1.848 -1.907 ) Марк Маркович Варшавский
Urodzony w Odessie 1848 roku, zmarł w Kijowie , 1907).
Poeta i kompozytor piszący w jidysz pieśni ludowe.
Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Kijowskiego i praktykował prawo w Kijowie. Pod wpływem Abraham Goldfadena Warshawsky zaczął pisać piosenki i śpiewać je w kręgu swoich przyjaciół z akompaniamentem fortepianu . Nie brał poważnie swojej muzycznej pracy i nigdy nie publikował żadnego ze swoich z utworów. Wiele z jego piosenek było śpiewanych w społeczności żydowskiej ukraińskiego regionu Cesarstwa Rosyjskiego, a większość z nich po prostu przyjęto jako pieśni ludowe.
W 1890 roku spotkał się z Warshawsky poznał Salomona Naumovicha Rabinowicza
(Sholem Aleichem)
, który miał wielki wpływ na dalszą twórczość Warszawskiego.
Opublikował zatem swoją pierwszą kolekcję " Yiddishe Volkslider " ( "Żydowskie pieśni ludowe". Kijów 1900).
Książka ta była publikowana nie tylko w Rosji, ale także za granicą. W kolekcji znalazły się takie utwory jak "Der Alef-IOB", "A Brif zabawy Amerike","Der Zeide mit der laski". Piosenki opisywały życie codzienne Żydów w Imperium Rosyjskim.
Wraz Szolemem Alejchemem i Warshawsky rozpoczął tournee po Rosji wykonując swój repertuar. Mieli oni także plany, aby udać się do Stanów Zjednoczonych , jednak plany te pozostały niespełnione, gdyż Warshawsky nagle zachorował i zmarł w dniu 26 listopada Druga edycja piosenek Warshawskiego została opublikowana w Odessie w 1914 roku, a także w Nowy Jorku (1948) i Buenos Aires (1958).
Według Prilutsky, Warshawsky mówił w oryginalnym dialekcie używanym na Wołyniu .
"Na kominku ogień płonie, W izbie ciepło jest, Rebe uczy małe dzieci, Pisać alef - bejz ... "
“Uczcie się dzieci bez strachu, Każdy początek jest trudny. Szczęśliwy, kto uczył się Tory, Czy trzeba człowiekowi czegoś więcej?”
“Kiedy starsze dzieci będziecie, Same zrozumiecie, Ile w tych literach płynie łez, Ile w nich lamentu jest.”
Fragment tłumaczenia z płyty Bente Kahan "Sing with Us in Yiddish"
*
Oyfn pripetchik brent a fayerl, Un in shtub iz heys, Un der rebe lernt kleyne kinderlekh, Dem alef-beys. Un der rebe lernt kleyne kinderlekh, Dem alef-beys.
Zet zhe kinderlekh, gedenkt zhe, tayere, Vos ir lernt do; Zogt zhe nokh a mol un take nokh a mol: Komets-alef: o! Zogt zhe nokh a mol un take nokh a mol: Komets-alef: o!
Lernt, kinderlekh, hot nisht moyre, Yeder onheyb iz shver; Gliklekh is der yid vos lernt toyre, Vus darf der mensh nokh mer? Gliklekh is der yid vos lernt toyre, Vus darf der mensh nokh mer?
Az ir vet, kinderlekh, elter vern, Vet ir aleyn farshteyn, Vifl in di oysyes lign trern, Un vi fil geveyn. Vifil in di oysyes lign trern, Un vi fil geveyn.
Zet zhe kinderlekh, gedenkt zhe, tayere, Vos ir lernt do; Zogt zhe nokh a mol un take nokh a mol: Komets-alef: o! Zogt zhe nokh a mol un take nokh a mol: Komets-alef: o!
Az ir vet, kinder, dem goles shlepn, Oysgemutshet zayn, Zolt ir fun di oysyes koyekh shepn, Kukt in zey arayn! Zolt ir fun di oysyes koyekh shepn, Kukt in zey arayn!
Oyfn pripetchik brent a fayerl, Un in shtub iz heys, Un der rebe lernt kleyne kinderlekh, Dem alef-beys.
Oyfn pripetshik -- Am Brent a fayerl -- E, Am Und in shtib is heys -- C, G7, C Und der rebbe lernt kleyne kinderlach -- Dm, Am Lernt alef beys -- E, Am, E, Am Und der rebbe lernt kleyne kinderlach -- Dm, Am Lernt alef beys -- E, Am, E, Am
Zet Zhe kindelach -- Am, E Gedenkt zhe tayere -- E, Am Vos uhr lernt do -- C, G7, C Zogt zhe nokh a mol und takeh nokh a mol -- Dm, Am Komets alef aw -- E, Am, E, Am Zogt zhe nokh a mol und takeh nokh a mol -- Dm, Am Komets alef aw -- E, Am, E, Am
Julia Makosz
Katedra Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ
תרגום מילולי, נאמן למקור
"על הכירה בוערת אש קטנה
ובבית חם,
והרבי מלמד ילדים קטנטנים
את האלף־בית."
פזמון:
"אִמרו נא ילדים, זִכרו נא יקירים,
את שאתם לומדים פה;
אִמרו נא פעם נוספת, וממש פעם נוספת:
קמץ־אלף: אָ!
לִמדו, ילדים, ברוב חשק.
כך אני לכם אומר;
המהיר מכם שידע אלפבית עברי,
יקבל דגל.
לִמדו, ילדים, אל תיראו
כל ההתחלות קשות;
מאושר מי שיודע תורה,
האם אדם צריך יותר?
אתם, ילדים, כשתתבגרו,
תבינו לבד;
כמה דמעות טמונות באותיות
וכמה בכיות...
כשאתם ילדים, מנשיאת עול הגלות,
תהיו מותשים;
תשאבו כוח מהאותיות,
ותביטו בתוכן."
לחן
Pieśni getta
Jeden z czołowych kolekcjonerów pieśni żydowskich, poeta i bojownik partyzancki w getcie wileńskim, Szmerke Kaczergiński, napisał:
„Pieśń, przysłowie, dowcip towarzyszyły Żydom zawsze i wszędzie: w drodze do pracy, w kolejce po miskę zupy i w drodze na śmierć i kiedy podnosili się do walki. Każda nowo-powstała piosenka wyrażająca uczucia i doświadczenia ludzi, była natychmiast przejmowana i przekazywana jako ich własna”.
Zaraz po zakończeniu wojny Kaczergiński i kilku innych, zdając sobie sprawę jak ważne jest zachowanie tych pieśni rozpoczęli ich kolekcjonowanie. Obecnie około 300 pieśni z gett i obozów koncentracyjnych zostało zebranych i opublikowanych. W kolekcjach tych znajdują się zarówno pieśni uznanych poetów żydowskich, takich jak Abraham Suckewer, Hirsz Glik, Szmerke Kaczergiński, Jeszaja Szpigl i inni, jak i anonimowych poetów ludowych z gett.
Śpiewanie w getcie służyło różnym celom: ucieczce od rzeczywistości, podtrzymywaniu tradycji, opisywaniu życia w getcie. Śpiewały pojedyncze osoby, lub grupy ludzi, przy akompaniamencie jednego instrumentu, małego zespołu, lub całej orkiestry. Piosenki opisywały życie na zatłoczonym terenie, głód, poniżenie, upodlenie, poczucie bezsilności, chęć zemsty, a także nadzieje na wolność, wezwanie do walki.
W wielu gettach działały teatry, kawiarnie artystyczne, odbywały się koncerty symfoniczne, recitale, wieczorki literackie i muzyczne. Getta miały także swoich ulicznych śpiewaków, żebraków i szaleńców, którzy często sami byli autorami piosenek, które śpiewali. Zdarzało się także, że podkładali własne teksty do wcześniej istniejących melodii. Również bardziej ambitne utwory literackie wykorzystywały melodie popularnych przedwojennych piosenek. Stało się to konieczne, ponieważ kompozytorzy nie nadążali z tworzeniem nowej muzyki do tak dużej ilości tekstów, jakie powstawały w gettach. Swoich wersji wojennych doczekało się wiele popularnych żydowskich piosenek.
Znana piosenka Marka Warszawskiego Ojfn pripeczik (Na przypiecku) została przekształcona w piosenkę Fun der arbet (Z pracy) na temat dozoru policyjnego w getcie.
ON THE HEARTH
A fire burns on the hearth And it is warm in the little house. And the rabbi is teaching little children The alphabet.
Remember, children, Remember, dear ones, What you learn here. Repeat and repeat yet again, Komets alef-o.
Learn, children, don't be afraid. Every beginning is hard. Lucky is the Jew who studies Torah. What more do we need?
When, children, you will grow older You will understand, How many tears lie in these letters And how much crying.
Learn, children, with enthusiasm, As I instruct you. The one who learns Hebrew better Will receive a flag.